आजपासून नवीन शैक्षणिक वर्षाला प्रारंभ होतो आहे. या येणाऱ्या संपूर्ण शैक्षणिक वर्षात आपल्याला, तमाम विद्यार्थ्यांना तसेच आपल्या संपर्कातील सर्व मित्र, आप्तेष्ट अशा सर्वांना उज्वल यश मिळो, हिच प्रथमता: ईश्वरचरणी प्रार्थना.!
मंडळी शिक्षणाचे महत्व अनेक विचारवंत विषद करतात –
“शिक्षण म्हणजे मुलाच्या आणि माणसाच्या शरीरातील, मनातील आणि आत्म्यातील उत्कृष्ट गोष्टींचा विकास होय.!”
– महात्मा गांधी.
“शिक्षण हे राष्ट्राच्या विकासाचा आधारस्तंभ आहे.!”
– जवाहरलाल नेहरू.
“शिक्षण हे वाघिणीचे दूध आहे, जो प्यालेला आहे तो गुरगुरल्याशिवाय राहणार नाही.!”
– डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर.
“शिक्षण म्हणजे मनुष्याच्या व्यक्तिमत्वातील पूर्णत्वाचा आविष्कार.!”
– स्वामी विवेकानंद.
“शिक्षण म्हणजे ज्ञानाचा प्रकाश जो अंधारात चाचपडणाऱ्याला मार्ग दाखवतो.!”
– कवी रवींद्रनाथ टागोर.
मंडळी,
शिक्षणाचे महत्व केवळ व्यक्तीसाठीच नाही, तर समाजासाठी आणि राष्ट्रासाठीही खूप महत्वाचे आहे. शिक्षणामुळे व्यक्ती सक्षम बनते, ती चांगली नागरिक बनते आणि समाजाच्या विकासासाठी योगदान देते.
मित्रहो, शिक्षणामुळे पुढील प्रकारे माणसाची जडणघडण होत असते. –
१) व्यक्तिमत्त्व विकास – शिक्षणामुळे माणसाचे व्यक्तिमत्त्व उजळते. त्याच्या विचारशक्तीत वाढ होते, तर्कशक्ती विकसित होते आणि त्याला चांगले – वाईट समजण्याची क्षमता प्राप्त होते.
२) सामाजिक प्रगती – शिक्षित समाज हा प्रगतिशील समाज असतो. शिक्षणामुळे लोकांमध्ये जागृती निर्माण होते, समाजातील वाईट प्रथा नष्ट होतात आणि लोकशाही मूल्ये दृढ होतात.
३) आर्थिक स्वावलंबन – शिक्षण हे आर्थिक स्वावलंबनाचा मार्ग आहे. शिक्षित व्यक्ती चांगली नोकरी मिळवू शकते, स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू शकते आणि आपल्या कुटुंबाचे जीवनमान उंचावू शकते.
४) वैज्ञानिक दृष्टिकोन – शिक्षणामुळे माणसाचा विज्ञानावर विश्वास वाढतो. तो अंधश्रद्धा आणि चुकीच्या समजुतींपासून दूर राहतो आणि तर्कशुद्ध विचार करू शकतो.
५) राष्ट्रीय एकता – शिक्षणामुळे लोकांमध्ये सहिष्णुता आणि एकता निर्माण होते. ते भेदभाव, जातिवाद आणि धर्मांधता यासारख्या समस्यांवर मात करण्यास मदत करते.
आजच्या आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या जगात शिक्षणाला खूप महत्त्व आहे. आजच्या काळात शिक्षणाचा स्तर वाढवण्यासाठी अनेक पद्धती अवलंबल्या जातात. सध्याच्या काळात संपूर्ण शिक्षण पद्धतीच बदलली आहे. आता आपण बारावीनंतर दूरस्थ शिक्षण कार्यक्रमाद्वारे नोकरीसोबतच अभ्यास करू शकतो.
शिक्षण फार महाग नाही, कोणीही थोडे पैसे असूनही शिक्षण चालू ठेवू शकतो. दूरशिक्षणाच्या माध्यमातून आपण कोणत्याही मोठ्या आणि प्रसिद्ध विद्यापीठात अगदी कमी फीमध्ये सहज प्रवेश घेऊ शकतो. इतर लहान संस्था देखील विशिष्ट क्षेत्रातील कौशल्यांना चालना देण्यासाठी शिक्षण देत आहेत.
प्रत्येकाला आयुष्यात पुढे जाण्यासाठी आणि यश मिळवण्यासाठी उत्तम शिक्षण अत्यंत आवश्यक आहे. हे आपले व्यक्तिमत्त्व घडवण्यास मदत करते आणि आपल्यामध्ये आत्मविश्वास वाढवते. शालेय शिक्षण प्रत्येकाच्या जीवनात मोठी भूमिका बजावते. संपूर्ण शिक्षण प्रणाली प्राथमिक शिक्षण, माध्यमिक शिक्षण आणि उच्च माध्यमिक शिक्षण अशा तीन भागांमध्ये विभागली गेली आहे. शिक्षणाच्या सर्व स्तरांना स्वतःचे विशेष महत्त्व आणि स्थान आहे. आपल्या मुलांना यशाच्या दिशेने जाताना आपल्या सर्वांना पहायचे आहे, जे केवळ चांगल्या आणि योग्य शिक्षणानेच शक्य आहे.
प्रत्येकासाठी जीवनात यश मिळवण्यासाठी आणि बदल घडवण्यासाठी शिक्षण हे अत्यंत महत्त्वाचे साधन आहे. जीवनातील कठीण काळात आव्हानांचा सामना करण्यास मदत करते.उच्च स्तरावरील शिक्षणामुळे लोकांना सामाजिक आणि कौटुंबिक आदर आणि वेगळी ओळख मिळण्यास मदत होते.
शिक्षण स्त्री आणि पुरुष दोघांसाठीही तितकेच आवश्यक आहे, उज्वल भविष्यासाठी आवश्यक साधन असण्यासोबतच देशाच्या विकासात आणि प्रगतीतही ते अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावते. अशाप्रकारे योग्य शिक्षण दोघांचे उज्ज्वल भविष्य घडवते. सुशिक्षित नेतेच राष्ट्र घडवतात आणि त्याला यश आणि प्रगतीच्या मार्गावर घेऊन जातात.
चांगले शिक्षण जीवनात अनेक उद्देश पूर्ण करते जसे – वैयक्तिक उन्नती, सामाजिक स्थिती वाढवणे, सामाजिक आरोग्य सुधारणे, आर्थिक प्रगती, राष्ट्राचे यश, जीवनातील ध्येय निश्चित करणे, सामाजिक समस्यांची जाणीव करून देणे आणि पर्यावरणीय समस्या आणि इतर सामाजिक समस्या सोडवण्यासाठी उपाय प्रदान करते.
मित्रहो, आपले ज्ञान ही अशी संपत्ती आहे की ती कोणी चोरू शकत नाही आणि कोणी हिसकावून घेऊ शकत नाही. ही एकमेव संपत्ती आहे जी वाटली तरी कमी होत नाही, उलट वाढतच जाते. आपल्या समाजातील सुशिक्षितांना वेगळा मान असतो आणि लोकही त्यांचा आदर करतात हे आपण पाहिलेच असेल. म्हणूनच प्रत्येक व्यक्तीला आपण साक्षर व्हावे, प्रशिक्षित व्हावे असे वाटते, म्हणूनच आजच्या काळात आपल्या जीवनात शिक्षणाला खूप महत्त्व ज्ञान ही अशी संपत्ती आहे की ती कोणी चोरू शकत नाही आणि कोणी हिसकावून घेऊ शकत नाही. ही एकमेव संपत्ती आहे जी वाटली तरी कमी होत नाही, उलट वाढतच जाते. आपल्या समाजातील सुशिक्षितांना वेगळा मान असतो आणि लोकही त्यांचा आदर करतात हे आपण पाहिलेच असेल. म्हणूनच प्रत्येक व्यक्तीला आपण साक्षर व्हावे, प्रशिक्षित व्हावे असे वाटते, म्हणूनच आजच्या काळात आपल्या जीवनात शिक्षणाला खूप महत्त्व आहे.
शिक्षण हे सकारात्मक विचार आणून लोकांच्या विचारात बदल घडवून आणते आणि नकारात्मक विचार दूर करते. आपल्या बालपणात आपल्या मनाला शिक्षणाकडे नेण्यात आपले पालक खूप महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ते आम्हाला नामांकित शैक्षणिक संस्थांमध्ये दाखल करून चांगले शिक्षण देण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करतात. हे आम्हाला तांत्रिक आणि अत्यंत कुशल ज्ञान देते तसेच जगभरात आमच्या कल्पना विकसित करण्याची क्षमता देते. शिक्षण आपल्याला अधिक सुसंस्कृत आणि चांगले शिक्षित बनवते. हे आपल्याला समाजात एक चांगले स्थान आणि नोकरीमध्ये अपेक्षित स्थान प्राप्त करण्यास मदत करते. हे आपल्याला चांगले डॉक्टर, अभियंता, पायलट, शिक्षक इत्यादी बनण्यास सक्षम करते जे आपल्याला जीवनात बनायचे आहे. नियमित आणि योग्य शिक्षण आपल्याला जीवनाचे ध्येय बनवून यशाकडे घेऊन जाते. पूर्वीच्या काळातील शिक्षणपद्धती आजच्या तुलनेत खूपच कठीण होती. सर्व जातींना त्यांच्या इच्छेनुसार शिक्षण मिळू शकले नाही. भरमसाठ फी असल्याने प्रतिष्ठित महाविद्यालयात प्रवेश मिळणेही अवघड होते. पण आता दूरशिक्षणातून शिक्षण घेऊन पुढे जाणे खूप सोपे आणि सोपे झाले आहे.
शिक्षण कोणत्याही मोठ्या कौटुंबिक, सामाजिक आणि अगदी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय समस्या सोडविण्याची क्षमता प्रदान करते. जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात शिक्षणाचे महत्त्व आपल्यापैकी कोणीही दुर्लक्ष करू शकत नाही. शिक्षणाचे आपले आयुष्य घडवण्यासाठी खूप महत्त्व आहे. शिक्षण माणसाला स्वावलंबी बनवते.!
चला, सारे शिकूया, पुढे जाऊया..!
भारताला विकसित राष्ट्र बनवूया..!
सर्वांना पुनश्च एकदा नवीन शैक्षणिक वर्षाच्या मनःपूर्वक शुभेच्छा.!
💢 आपलाच स्नेही 💢
✍️ प्रा. रूपेश पाटील ✍️
